Ang Islam ang tanging tanggap na monoteistikong paniniwala. Ang monoteismo ay doktrina o paniniwala na mayroon lamang Nag-iisang Diyos. Maraming mga relihiyon ang nagsasabing sila ay monoteismo o naniniwala sa iisang Diyos. Ang Islam ay katangi-tangi. Ang monoteismo sa Islam ay likas dahil hindi lamang nito itinuturo na mayroon lamang Nag-iisang Diyos. Iisa lamang ang Tunay na Diyos sa Islam. Ang lahat ng iba pang mga diyos ay itinuturing na mga huwad na diyos. Ang paniniwala sa Nag-iisang Tunay na Diyos ay hindi sapat para sa kaligtasan. Ang Islam ay ang eksklusibong debosyon sa Nag-iisang Tunay na Diyos. Ito ay hindi lamang isang dalisay na paniniwala. Sa Islam, ang Allah ay walang anumang katumbas o mga katambal, walang mga anak o asawa. Walang Sugo o Anghel na katulad o katumbas ng Allah. Ang Islam ay ang pagpapasakop o pagsunod sa mga kautusan ng Allah at upang panghawakan at sundin ang mga batas ng Allah, na pinahayag sa Kanyang mga Sugo at sa Kanyang mga Banal na Kasulatan.
Kung gagawin nating halimbawa ang Kristiyanismo bilang halimbawa ng ibang relihiyon na kadalasang inilalarawan bilang monoteistiko o naniniwala sa iisang Diyos, ay makikita natin ang malaking pagkakaiba nito sa Islam. Itinuturo sa Kristiyanismo na ang Diyos ay iisa at si Hesus (AS) ay anak ng Diyos, isang bahagi ng trinidad. Sa Kristiyanismo, si Hesus (AS) ang pangunahing kinatawan, dahil siya ay itinuturing na Diyos, Panginoon at Tagapagligtas, na namatay sa krus para sa mga kasalanan ng sangkatauhan. Tinatanggihan ng Islam ang posibilidad na magkaroon ng anak ang Allah o bilang nagkatawang-tao. Ang ganitong paniniwala ay itinuturing na pangunahing mga paglihis mula sa natatanging konsepto ng ganap na kaisahan ng Allah.
Ang pagtanggi sa paniwala na ang Allah ay may isang anak ay nagmula sa ilang mga pangunahing saligan ng Islam:
1.) Kaisahan ng Allah: Sa Islam ay binibigyang-diin ang ganap na kaisahan ng Allah na walang anumang katambal, katumbas, o anak. Ang konsepto ng pagkakaroon ng anak ng Allah ay nakikita na isang paglabag sa pangunahing saligan na ito, dahil ito ay nagpapahiwatig ng pagkakahati sa banal na pagkakaisa
2.) Hindi Nilikha at Walang Hanggang Kalikasan ng Allah: Iginiit ng Islam na ang Allah ay walang kamatayan, hindi umaasa sa iba, at hindi nilikha. Ang pag-iisip ng pagkakaroon ng isang anak ay nagpapakita ng isang proseso ng pagpaparami, na sumasalungat sa konsepto ng walang hanggan at hindi nilikha ng Allah.
3.) Pagtanggi sa Pagiging Tao ng Allah: Mahigpit na tinatanggihan ng Islam ang anumang antropomorpikong (pagkakaroon ng mga katangian ng tao) paglalarawan ng Allah. Ang paniniwala sa pagkakaroon ng anak ng Allah o pagkakatawang-tao ay nakilala bilang pagiging tao ng Banal, pag-uugnay ng mga katangian ng tao, at kaugnayan sa Tagapaglikha, na hindi naaayon sa pagiging Makapangyarihan o Kadakilaan ng Allah.
Ang konsepto ng sakripisyong kamatayan para sa mga kasalanan ng iba ay mas malapit sa mga ritwal ng pagano kaysa sa katuruan ng Nag-iisang Tunay na Diyos. Ang Allah ay makatarungan at patas. Hindi Niya inaapi o ginagawan ng masama ang sinuman. Hindi pinananagot ng Allah ang mga tao para sa mga kasalanan ng iba, hayaan silang maparusahan para dito. Para parusahan ang Kanyang sariling anak o ang Kanyang sarili, gaya ng inaangkin ay lubhang masama, sa kabila na ang isang diyos ay maaaring mamatay ay nagpapakita ng likas na kahinaan ng diyos na iyon, at samakatuwid ay may problema rin.
Nilikha tayong lahat ng Allah ng pantay-pantay. Hindi Niya nilikha ang ilan na mataas sa iba o hindi nagbigay ng ilang espesyal na katayuan sa bisa ng dugong kanilang pinanggalingan o relihiyon ng kanilang mga ninuno o tulad ng pinanghahawakan ng iba pang tinatawag na monoteistikong pananampalataya ng Hudaismo. Itinuturo ng Islam na ang tanging kabutihan na natatamo ay yaong natatamo ng isang tao sa pamamagitan ng pansariling pananampalataya, banal na gawain, at mabuting pag-uugali . Nakabatay dito na hahatulan ng Allah ang isang tao, at pagkatapos ay gagantimpalaan o parurusahan ng naaayon.
Ang Islam ay nagtuturo ng paniniwala sa lahat ng mga piniling Sugo ng Allah at ipinahayag na mga banal na kasulatan. Lahat sila ay nanawagan sa eksklusibong pagsamba sa Allah at inutusan ang tao na sumunod sa mga kautusan at batas ng Allah sa pamamagitan ng pagsunod sa mga katuruan at buhay na halimbawa ng mga Sugo.
Sinabi ng Allah, “At [inyong alalahanin ang araw na]: Kapag ang Allah ang magsasabi: ‘O Hesus (AS), anak ni Maria, ikaw ba ay nagsabi sa tao: ‘Ituring ninyo ako at ang aking ina bilang dalawang Diyos bukod sa Allah?’ Siya [si Hesus (AS)] ay magsasabi: ‘Luwalhati po sa iyo. Hindi marapat para sa akin ang magsabi ng anumang wala akong karapatan [na sabihin]. Kung ito man ay aking nasabi, katiyakang ito ay Iyong mababatid. Batid Mo po ang anumang nasa aking kalooban, samantalang hindi ko nababatid ang anumang nasa Iyong kalooban. Katotohanan, Ikaw ang Maalam sa mga di-nakikitang [bagay o pangyayari].”
“Wala po akong sinabi sa kanila maliban kung ano lamang ang Iyong ipinag-utos sa akin [na sabihin]: ‘Inyong sambahinang Allah, ng aking Panginoon at ang inyong Panginoon. At ako ay naging saksi sa kanila nguni’t nang ako ay Iyong bawiin, [tanging] Ikaw ang Tagapagmasid sa kanila at [tanging] Ikaw ang Saksi sa lahat ng bagay.”
[5:116-117]
Sa huli, ang monoteistikong doktrina ng Islam ay namumukod-tangi bilang isang natatangi at kumpletong nagpapatibay sa ganap na kaisahan ng Allah. Hindi tulad ng ibang mga paniniwala na nagpapahayag ng monoteismo o kaisahan ng Diyos, ang Islam ay higit pa sa pagkilala sa Nag-iisang natatanging Diyos; Ipinapahayag nito ang eksklusibong debosyon sa Nag-iisang Tunay na Diyos, pagtanggi sa paniniwala na may anumang katumbas, katambal, o anak. Ang pagtanggi sa antropomorpikong (katangian ng tao) paglalarawan sa Allah, ang pagpupumilit sa hindi nilikha at walang hanggang kalikasan ng Allah, at ang matibay na pagtanggi sa konsepto ng pagkakaroon ng anak ng Allah ay mahalagang saligan sa Islam. Isang ganap na kaibahan ang inilabas sa Kristiyanismo, kung saan ang ideya ng trinidad at ang sakripisyong kamatayan ni Hesus (AS) para sa mga kasalanan ng sangkatauhan sa panimula ay lumihis sa mga katuruan ng Islam. Binigyang-diin sa Islam ang pagkakapantay-pantay ng lahat ng mga tao, pinabulaanan ang anumang paniniwala ng espesyal na katayuan batay sa angkan o relihiyon ng mga ninuno. Kinikilala at iginagalang sa Islam ang lahat ng piniling mga Sugo ng Allah at ipinahayag na mga banal na kasulatan, binibigyang-diin ang nagkakaisang mensahe ng pagsamba sa Nag-iisang Diyos ayon sa Kanyang mga tuntunin at kondisyon lamang.
